PTSD (zespół stresu pourazowego) nie tylko u żołnierzy. Co to jest, jakie ma objawy i jak sobie z nim radzić? Zespół stresu pourazowego, zaburzenie stresowe pourazowe, PTSD – zaburzenie psychiczne będące formą reakcji na skrajnie stresujące wydarzenie , które przekracza zdolności danej osoby do radzenia sobie i adaptacji. Pośród tego rodzaju wydarzeń wymienia się działania wojenne, katastrofy, kataklizmy żywiołowe, wypadki komunikacyjne, bycie ofiarą napaści, gwałtu, molestowania Zespół stresu pourazowego-rys historyczny, terminologia, metody pomiaru . Posttraumatic stress disorder – history, terminology, measurement methods . Marta Makara-Studzińska1, Iwona Partyka2, Piotr Ziemecki3 . 1Samodzielna Pracownia Zdrowia Psychicznego Un iwersytetu Medycznego w Lublinie 2Klinika Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Zespół ostrego stresu (ASD) i stresu pourazowego (PTSD) Naturalną i bezpośrednią reakcją na wydarzenie traumatyczne jest zespół ostrego stresu (Acute Stress Disorder – ASD), który trwa od dwóch dni do około czterech tygodni. Kry-teria diagnostyczne ASD są odzwierciedleniem kryteriów opisujących PTSD. Warunkiem Leczenie zespołu stresu pourazowego hipnozą. W hipnoterapii PTSD wykorzystujemy dwa rodzaje hipnozy, co pozwala nam uzyskiwać bardzo dobre wyniki w relatywnie krótkim czasie. Połączenie hipnozy werbalnej i niewerbalnej przynosi wymierne rezultaty w bardzo krótkim czasie, pomagając zniwelować objawy zespołu stresu pourazowego. Syndrom poporodowego stresu pourazowego to zaburzenie lękowe, które jest wynikiem przeżycia bardzo silnego stresu właśnie podczas porodu. Mogą to być komplikacje okołoporodowe, śmierć dziecka a nawet zwykły poród, który kobieta odczuła jako wyjątkowo trudne i bolesne doświadczenie. PTSD może być rozpoznane kiedy objawy trwają przynajmniej miesiąc od momentu narodzin dziecka. Cechy charakterystycne zespołu stresu pourazowego Jak moe czu si osoba cierpica na zespół stresu pourazowego? U osób cierpicych na zespół stresu pourazowego obserwuje si czste zmiany nastroju. Dominujce uczucia, które takie osoby przeywaj, to najczciej lk, zło, wstyd, poczucie winy, poczucie izolacji od otoczenia i osamotnienia. Osoby objawy stresu długotrwałego to również biegunki lub przeciwnie; zaparcia, zaczerwienienie twarzy, a także zaczerwienienia w okolicach szyi, bezsenność, trudności z zasypianiem, bezsenność, obniżone libido, zespół przewlekłego stresu wywołuje również drżenie kończyn, parcie na mocz, chroniczne zmęczenie, zaburzenia apetytu. Zespół stresu pourazowego to zespół, który może pojawić się u osób, które doświadczyły bezpośrednio traumatycznego wydarzenia albo były świadkami takich trau Inną metodą skutecznego łagodzenia objawów stresu pourazowego jest somatic experiencing. Autorem tej metody jest dr Peter Levine – wybitny amerykański psycholog, który poświęcił życie badaniom nad stresem i traumą. aV6YySV. Zespół stresu pourazowego to stan zaburzenia psychicznego, który powstaje w następstwie silnych czynników stresogennych, najczęściej traumatycznej sytuacji. Może wystąpić na skutek przeżycia lub bycia świadkiem wydarzeń takich jak wojna, pożar, sytuacje związane z przemocą fizyczną i seksualną. Objawia się stanami lękowymi, depresją oraz otępieniem. W leczeniu stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, a gdy nie przynosi ona ukojenia, wprowadza się farmakoterapię. Spis treści: PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego - leczenie PTSD - objawy Zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder, w skrócie PTSD), jest zaburzeniem psychicznym zaliczanym do grupy zaburzeń lękowych, powstającym w wyniku czynników stresogennych. Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10 jest jedną z reakcji występujących w następstwie traumatycznego wydarzenia. Są to traumatyczne przeżycia, przede wszystkim związane ze stanem zagrożenia życia własnego lub kogoś bliskiego, narażeniem fizycznej albo psychicznej integralności (np. w czasie katastrof naturalnych, walk wojennych, ataków terrorystycznych, pożarów, przemocy seksualnej i fizycznej). Najczęściej są to sytuacje, których nie da się przewidzieć i nie można się na nie odpowiednio przygotować. Szacunkowo zakłada się, że PTSD może dotyczyć aż 6 procent światowej populacji. Zespół stresu pourazowego zwykle dotyka ofiar gwałtów, żołnierzy, uczestniczących w operacjach wojskowych. Wśród osób, które mogą doświadczyć takich trudności, są nie tylko bezpośrednie ofiary wydarzenia, ale także jego świadkowie. Prawdopodobieństwo wystąpienia schorzenia jest tym większe, im bardziej stresogenne było zdarzenie. U osób narażonych na traumatyczne sytuacje, mimo wcześniejszego przygotowania do radzenia sobie w momentach trudnych, może wystąpić zaburzenie stresu pourazowego jako reakcja na przeżytą traumę. Biorąc pod uwagę czas wystąpienia i trwania reakcji na doświadczone wydarzenie traumatyczne, można wyróżnić ostrą reakcję na stres (w klasyfikacji ICD-10 ang. acute stress reaction, ASR) oraz zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD). Ze względu na fakt, że przebieg zespołu stresu pourazowego jest zdeterminowany przez wiele czynników (np. od usposobienia charakterologicznego osoby zmagającej się z tym zaburzeniem lękowym.), jego objawy mogą się nasilać lub osłabiać z czasem. Z reguły po wdrożeniu indywidualnego programu leczenia dolegliwości u pacjenta ustępują, jednak zdarza się tak, że choroba trwa kilka lat, po których następuje trwała zmiana cech osobowości. PTSD składa się z szeregu charakterystycznych objawów psychiczno-emocjonalnych oraz fizycznych, mogących wystąpić bezpośrednio po wydarzeniu lub po jakimś czasie. Wśród najczęstszych symptomów zespołu stresu pourazowego wymienia się: męczące i niechciane wspomnienia, reminiscencje (ang. flashbacks) – są to żywe i dotkliwe wspomnienia związane z przebiegiem traumatycznej sytuacji, które występują niezależnie od nas; koszmary senne związane z traumatycznych wydarzeniem; izolowanie się od otoczenia; przygnębienie i strach; niezdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia); myśli samobójcze; unikanie sytuacji przywołujących wspomnienia związane z sytuacją, która spowodowała PTSD; niekontrolowane wybuchy gniewu; reakcje kompletnie nie na miejscu (nieadekwatne do sytuacji). Oprócz wymienionych objawów, organizm osoby z PTSD może wykazywać symptomy fizyczne spowodowane nadmiernym pobudzeniem układu wegetatywnego i są to: kołatanie serca; zaburzenia snu; podniesione ciśnienie tętnicze krwi; bóle głowy; brak apetytu, zgaga i mdłości; przyspieszony oddech. Osoby z zespołem stresu pourazowego często narażone są na inne towarzyszące zaburzenia psychiczne, np. depresję, obsesyjno-kompulsywne jedzenie czy lęk napadowy. Dowiedziono, że depresja pourazowa pojawia się u osób z PTSD nawet pięć razy częściej niż w ogólnej populacji. Warto pamiętać, że powtarzające się epizody mogą w konsekwencji doprowadzić do trwałych i poważnych zmian cech osobowości człowieka (tzw. złożony zespół stresu pourazowego). Zespół stresu pourazowego - jak długo trwa? Zespół stresu pourazowego jest bardzo zróżnicowany i ma indywidualny przebieg. Jednak zgodnie z założeniami i klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się PTSD: ostre, gdy czas trwania symptomów jest krótszy niż trzy miesiące; przewlekłe, jeśli czas trwania objawów wynosi trzy miesiące lub dłużej; z początkiem opóźnionym, jeżeli początek objawów następuje co najmniej sześć miesięcy po zadziałaniu stresora (traumatycznego przeżycia). Rozpoznanie PTSD wg. klasyfikacji ICD-10 i zgodnie z kryteriami objawowymi ma miejsce, gdy zostały one spełnione w ciągu sześciu miesięcy od zdarzenia urazowego, jednak dopuszcza się wyjątki. Gdy symptomy utrzymują się przez dłuższy czas, przewlekłe następstwo dewastującego stresu (pojawiające się po wielu latach od urazu) powinno być zakwalifikowane jako trwała zmiana osobowości. Zespół stresu pourazowego - leczenie W leczeniu PTSD wykorzystuje się złożoną terapię, polegającą na stosowaniu kilku grup leków oraz psychoterapii zarówno indywidualnej, jak i grupowej. Zdarzają się też przypadki, że objawy zespołu stresu pourazowego po jakimś czasie mijają same, jednak konsekwencje mogą być poważne, dlatego nie należy ich lekceważyć. Niepokojące objawy powinny być skonsultowane z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą. Diagnozę stawia się po przeprowadzonym z pacjentem wywiadzie, czasami też z osobami z jego bliskiego otoczenia. Skuteczną metodą leczenia PTSD jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, która polega na oswajaniu wraz z pacjentem traumatycznych sytuacji i zinterpretowanie ich na nowo. Dodatkowo stosuje się też terapię ekspozycyjną, której celem jest redukcja lęku w procesie przywoływania w obecności terapeuty wspomnień drastycznego doświadczenia. Jeśli takie postępowanie nie przynosi oczekiwanych efektów, wykorzystuje się farmakoterapię. Wówczas lekarz przepisuje leki antydepresyjne, w szczególności selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Po właściwie przeprowadzonej psychoterapii większość chorych wraca do normalnego życia. Źródła: Tworus R., Stelmach M.; Zespół stresu pourazowego, czyli skomplikowana diagnostyka „żołnierskiego serca”, Psychiatria Po Dyplomie, 2015(02). Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Heitzman J.; Zaburzenia po stresie traumatycznym - praktyka kliniczna i opiniowanie, Psychiatria Po Dyplomie, 2010(7):5, 59-64. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. mgr Katarzyna Stefańska Absolwentka psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Centrum Medycznym ENEL-MED prowadzi konsultacje i psychoterapię indywidualną oraz grupową osób dorosłych przeżywających trudności emocjonalne lub borykających się ważnymi decyzjami osobistymi, problemami psychologicznymi związanymi z sytuacjami kryzysowymi (strata, zmiana w życiu lub w pracy). Zajmuje się osobami cierpiącymi na zaburzenia o charakterze lękowym i depresyjnym, terapią par, kryzysami w związku, terapią dla kobiet w ciąży i po stracie dziecka, psychoterapią osób z psychozami. Większość Ukraińców może mieć problemy psychiczne związane z wojną w Ukrainie. Jak im pomóc? Zdaniem psychiatry, Agnieszki Popiel, to zadanie może być bardzo trudne. Głównie z powodów finansowych. Objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD) Jak pomóc osobie z PTSD? Jakie są metody leczenie PTSD? Leczenie PTSD w Polsce jest utrudnione Dlaczego leczenie PTSD jest tak ważne? Wojna w Ukrainie może wywołać problemy natury psychicznej nawet u 80 proc. populacji, która ją doświadczyła. Co więcej, u 40 proc. z nich może rozwinąć się zespół stresu pourazowego (PTSD) – uważa dr hab. Agnieszka Popiel, psychiatra z Kliniki Terapii Poznawczo-Behawioralnej Uniwersytetu SWPS w Warszawie, profesor Uniwersytetu SWPS, powołując się na badania, które w ostatnim czasie pojawiły się na ten temat i dotyczyły wojny w Syrii, a także jej wpływu na stan zdrowia badań tych wynika, że wojna w Syrii wyrządziła szkody w zakresie zdrowia psychicznego aż u 80 proc. populacji. U 40 proc. cywili, którzy jej doświadczyli, wystąpił zespół stresu pourazowego. Wśród innych zaburzeń psychicznych, wymienić można depresję, zaburzenia lękowe, zaburzenia adaptacyjne, związane np. z koniecznością adaptacji do warunków w nowym kraju (w przypadku uchodźców), lub do tego, że utraciło się bliskich i trzeba się odnaleźć w nowej problemów mogą doświadczać również Ukraińcy, zarówno ci, którzy przebywają na terenie kraju ogarniętego wojną, jak i ci, którzy w niego wyjechali, pozostawiając tam swoich bliskich. Objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD)Zespół stresu pourazowego (PTSD) jest poważnym zaburzeniem natury psychicznej, mogącym wystąpić u osób, które przeżyły traumatyczne doświadczenie, takie jak wojna, atak terrorystyczny, klęska żywiołowa, poważny wypadek, gwałt czy inna brutalną napaść.– PTSD może wystąpić po wszelkiego rodzaju traumatycznych doświadczeniach, również po śmierci bliskiej osoby, a nawet po otrzymaniu wiadomości o jej śmierci – wyjaśniła dr hab. Agnieszka Popiel i dodała, że do jej kliniki już zaczęli trafiać uchodźcy z Buczy i ciągu pierwszych kilku dni po traumatycznym doświadczeniu mamy do czynienia z tzw. ostrą reakcją na stres. Mogą się wtedy pojawić poniższe objawy: olbrzymi lęk, gniew, nawracające koszmary, nadmierna czujność, pobudzenie. Jeśli te objawy utrzymują się do około miesiąca, mówi się o tzw. ostrym zaburzeniu stresowym. Jeśli dłużej, mamy do czynienia zespołem stresu pourazowego (PTSD). – W tym okresie większość osób nie potrzebuje terapii, ale głównie obecności drugiego człowieka, poczucia bezpieczeństwa. Interwencje większości psychologów w tym pierwszym czasie służą poprawie komfortu, podobnie temu służy obecność innych życzliwych osób – tłumaczy psychiatra i dodaje: – Psycholog może natomiast ocenić, czy pod wpływem ekstremalnego doświadczenia nastąpiło zaostrzenie wcześniejszych dolegliwości, takich jak depresja, psychozy, lub pojawiły się myśli samobójcze, co już wymaga interwencji specjalisty. Stąd ważna jest wiedza kliniczna psychologów pozwalająca na monitorowanie stanu osoby w pierwszych dniach i tygodniach po konfrontacji z zagrożeniem ciągu pierwszego miesiąca od doświadczenia traumy większość osób zaczyna dochodzić do siebie. Niestety u niektórych z nich może rozwinąć się zespół stresu pourazowego. Mogą na niego wskazywać objawy, takie jak nawracające wspomnienia, unikanie różnych sytuacji, zwiększona czujność, ciągłe poczucie zagrożenia. – Jeśli będą się one utrzymywać nawet po upływie miesiąca, i nie wykazują tendencji do ustępowania, to możemy mówić o zespole stresu pourazowego – uważa dr Popiel i dodaje, że podstawą rozpoznania PTSD jest to, że z powodu tych objawów obniża się jakość życia, a człowiek bardzo źle funkcjonuje. Nie jest w stanie pracować, oddala się od rodziny, od bliskich, nie je, zmienia się sposób jego funkcjonowania.– Człowiek z PTSD cały czas jest cierpiący, uwikłany w lęku, smutku, a często poczuciu winy. Jest wyczulony na wszelkie zwiastuny niebezpieczeństwa i reaguje gwałtownie (ucieczka, płacz), albo wręcz przeciwnie sprawia wrażenie zamrożonego, bez kontaktu, odrętwiałego – tłumaczy specjalistka. Jak pomóc osobie z PTSD?Zdaniem dr Popiel, PTSD może występować u większości uchodźców z Ukrainy.– W obecnej sytuacji należy zwrócić uwagę na konieczność rozważania PTSD u większości uchodźców – wojna w Ukrainie trwa od 24 lutego, choć właściwie i dla wielu od 2014 r. Często mamy do czynienia z przewlekłą i wielokrotną traumatyzacją, na którą nakładają się stresory związane ze znalezieniem się w obcym kraju, nieznajomością języka, a nawet utratą dorobku życia – tłumaczy ekspertka i dodaje, że osoba z PTSD powinna się skierować do specjalisty, czyli do psychiatry lub psychologa specjalizującego się w leczeniu traumy. Jakie są metody leczenie PTSD?W terapii zespołu stresu pourazowego stosuje się kilka sprawdzonych metod. Zalicza się do nich: terapię poznawczo-behawioralną, EMDR (Eye Movement Desentisization and Reprocessing), czyli Przetwarzanie i Odwrażliwianie za pomocą Ruchów Gałek Ocznych, farmakoterapię, przy czym leki wdraża się, gdy dwie pierwsze terapie okażą się nieskuteczne. – Farmakoterapia ma nieco mniejszą skuteczność w leczeniu PTSD. Warto ją jednak rozważyć, jeżeli pacjent nie ma możliwości skorzystania z rekomendowanych terapii – ze względu na brak dostępu do specjalistów, czy jeśli nie może odbyć terapii w języku ojczystym (lub chociażby przy pomocy tłumacza) – uważa dr Popiel i dodaje: – Przeważnie lekami pierwszego wyboru są leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny, lub serotoniny i noradrenaliny. Dopiero gdy one nie działają, dołącza się inne leki. Leczenie PTSD w Polsce jest utrudnioneZdaniem prof. Popiel, w Polsce nie ma zbyt wielu psychoterapeutów, którzy specjalizują się w leczeniu osób z PTSD. Co może znaczenie utrudniać leczenie osób z PTSD, zwłaszcza że problem ten może dotyczyć nawet kilkuset tysięcy osób przybyłych do nas z Ukrainy.– Stan psychiatrii w Polsce jest obecnie bardzo zły – uważa prof. Popiel, i dodaje: – Jest to dziedzina bardzo niedofinansowana. Psychoterapia jest wskazywana jako leczenie pierwszego wyboru, ale niestety jest kosztowna, ponieważ w większości nie jest refundowana przez NFZ, co oznacza, że większość specjalistów pracuje poza publiczną opieką osób z traumą jest kosztowna, bo składa się z reguły z około 12-20 sesji po 1,5 godziny raz w tygodniu.– Jeżeli 40 proc. uchodźców miałoby mieć PTSD, ale nawet gdyby to było 20 proc. z 3 mln, które dotarły do Polski, to łącznie byłoby to dodatkowo (bo przecież cały czas są w Polsce pacjenci z PTSD z powodu wypadków, gwałtów i napaści) 600 tys. osób wymagających leczenia w Polsce. W naszej klinice zastanawiamy się jak zdobyć środki na leczenie tych ludzi, ale co będzie jeśli się to nie uda? – zastanawia się prof. Popiel, i dodaje, że bardzo ważne jest zwiększenie nakładów na psychiatrię oraz zmiany organizacyjne, zwiększenie dostępności specjalistycznej psychoterapii, szkolenia w jej prowadzaniu, ale także uczulenie lekarzy rodzinnych i psychiatrów na diagnozę PTSD i zalecenia dotyczące farmakoterapii. Inaczej ten problem będzie nie do udźwignięcia. Dlaczego leczenie PTSD jest tak ważne?PTSD nieleczone zwiększa ryzyko samobójstw oraz uzależnień. Życie w permanentnym stresie, który towarzyszy PTSD, bardzo źle wpływa na zdrowie, zwiększa ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób nie należy bagatelizować objawów PTSD, ani też akceptować traumy, myśląc, że z czasem się ułoży. Terapia może pomóc wrócić do normy, do normalnego funkcjonowania. Dlatego nie należy rezygnować, tylko trzeba szukać specjalistycznej pomocy. Źródło: PAP Joanna Morga Zespół stresu pourazowego, w skrócie PTSD rozwijać się może po przeżyciu różnorakich traum – do takowych zaliczyć można wypadek samochodowy, śmierć bliskiej osoby, ale i uczestnictwo w działaniach wojennych. Objawy – które znacząco wpływają na funkcjonowanie pacjenta – mogą ujawniać się nawet po kilku miesiącach od wystąpienia stresującej sytuacji. Jakie więc objawy mogą pojawiać się w przebiegu PTSD? Jakie są przyczyny tej jednostki i jak przebiega jej leczenie? Spis treściPrzyczyny zespołu stresu pourazowego (PTSD)Czynniki ryzyka zespołu stresu pourazowego (PTSD)Objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD)Następstwa zespołu stresu pourazowego (PTSD)Rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego (PTSD)Leczenie zespołu stresu pourazowego (PTSD) Zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder, w skrócie PTSD) jednoznacznie wyodrębniony w medycznych klasyfikacjach został dopiero w latach 70. poprzedniego wieku, Zdecydowanie jednak wcześniej opisy związanych z nim dolegliwości pojawiały się w różnorakich pozycjach. Jako dowód można podać Odysa, który doświadczał nawracających wspomnień dotyczących wojen, w których brał udział. Możliwego PTSD doświadczali jednak nie tylko literaccy bohaterowie, ale i sami autorzy – w XIX wieku Charles Dickens był uczestnikiem wypadku kolejowego, po którym wspomnienia dotyczące katastrofy nawiedzały go prawdopodobnie do końca jego życia. Nietrudno się dziwić, że zespół stresu pourazowego mógł towarzyszyć ludzkości tak naprawdę od samych jej początków. W końcu różne stresujące, traumatyczne wydarzenia mogły mieć miejsce w każdych tak naprawdę czasach. Współcześnie problem jest dobrze znany medykom. Wiadome jest chociażby to, że może on wystąpić w każdej grupie wiekowej, a częściej niż mężczyźni z PTSD zmagają się kobiety. Poznane zostały również i przyczyny zespołu stresu pourazowego. Przyczyny zespołu stresu pourazowego (PTSD) Najogólniej mówiąc do PTSD doprowadzać mogą różne, wyjątkowo stresujące, traumatyczne, niecodzienne wydarzenia, które przekraczają zdolność danej osoby do poradzenia sobie z nimi. Nie sposób więc tutaj wymienić jednoznacznie wszystkich możliwych przyczyn zespołu stresu pourazowego. Tak jak jedna osoba może z danym wydarzeniem poradzić sobie lepiej, tak inna w tej samej sytuacji może odnaleźć się nieco gorzej i może się u niej ostatecznie rozwinąć PTSD. Zespół stresu pourazowego typowo kojarzony jest z doświadczeniem bardzo silnej traumy i rzeczywiście – dochodzić do niego może np.: u walczących na froncie żołnierzy, u ofiar przemocy seksualnej czy uczestników i świadków jakichś wypadków, np. samochodowych czy kolejowych. Do PTSD dochodzić może również po uzyskaniu diagnozy jakiejś wyjątkowo poważnej choroby czy po śmierci bliskiej osoby (szczególnie, gdy śmierć ta była gwałtowna lub dotyczyła dziecka). Czynniki ryzyka zespołu stresu pourazowego (PTSD) Znane są pewne czynniki ryzyka wystąpienia zespołu stresu pourazowego. Zaliczane są do nich przede wszystkim: dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie, wcześniejsze doświadczenie traumy w dzieciństwie, występowanie u pacjenta przejawów zaburzeń osobowości, brak wsparcia ze strony najbliższego otoczenia, znaczne zmiany życiowe poprzedzające traumę (takie jak np. zmiana pracy, przeprowadzka). Objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD) W przebiegu zespołu stresu pourazowego u pacjentów pojawiać się mogą naprawdę różnorakiego rodzaju dolegliwości. Jednym z istotniejszych problemów jest w tym przypadku nawracające przeżywanie doświadczonego urazu. Pacjenci z PTSD miewają natrętne, niechciane myśli dotyczące traumatycznego wydarzenia. Mogą u nich występować koszmary senne związane właśnie z traumą. Nierzadkim zjawiskiem są także tzw. flashbacki, które potocznie określane są mianem przebłysków. W ich trakcie pacjent ma wrażenie, jakby ponownie przeżywał całe traumatyczne zajście. Kolejnym osiowym problem związanym z zespołem stresu pourazowego jest unikanie. Dotyczy ono bardzo różnych życiowych aspektów. Ogólnie jednak osoba z PTSD raczej stara się omijać wszelkie bodźce czy sytuacje, które przypominają jej o traumie. Z tego powodu może ona unikać pewnych ludzi, miejsc czy wykonywania pewnych czynności. Oprócz tego zdarza się również tak, że pacjent – w obawie przed powrotem bardzo ciężkich wspomnień – nie będzie w ogóle chciał rozmawiać z kimkolwiek o swojej traumie. Objawy PTSD obejmują również zaburzenia pewnych czynności poznawczych oraz zaburzenia nastroju. Zdarza się, że pacjenci niejako nie pamiętają okoliczności traumatycznego zdarzenia. Miewają oni jednak również i niezgodne z rzeczywistością przemyślenia na temat przyczyny traumy czy jej następstw. Nierzadkie jest poczucie winy, obniżenie samooceny czy obwinianie samego siebie o to, że traumatyczne wydarzenie w ogóle miało miejsce. W przebiegu zespołu stresu pourazowego dochodzi czasami również do anhedonii (niemożności odczuwania szczęścia) oraz obniżenia nastroju. Niektórzy pacjenci – zamiast obniżonego nastroju – odczuwają z kolei dysforię. Z PTSD związane są innego jeszcze typu dolegliwości, takie jak np. zaburzenia snu czy zaburzenia koncentracji. Pacjenci, u których wystąpi zespół stresu pourazowego, dość często bywają drażliwi. Zdarza się również tak, że bardzo łatwo wpadają oni w złość czy reagują agresją na różne niepowodzenia. U osób z PTSD obserwować można niepokój, stan „zwiększonej gotowości” do ucieczki w razie wystąpienia potencjalnego zagrożenia. Możliwe są również i dolegliwości natury somatycznej, tzw. somatyczne przejawy lęku, do których można zaliczyć chociażby kołatania serca czy bóle głowy. Warto nadmienić, iż objawy PTSD u jednego pacjenta mogą z czasem zmieniać swoje nasilenie. Zdarza się, że przez pewien czas człowiek doświadcza różnych dolegliwości i po czasie ich natężenie zmniejsza się. Jednak po usłyszeniu o jakimś wydarzeniu, które jest zbliżone do doświadczonej przez niego traumy – wcześniej występujące objawy powracają z takim samym, a nawet i większym nasileniem. Biorąc pod uwagę powyżej opisane, możliwe objawy zespołu stresu pourazowego, doskonale widoczne staje się to, jak bardzo złożony jest ten problem. Dodać należy jednak jeszcze fakt, że następstwa PTSD – szczególnie przy braku leczenia – bywają niezwykle dotkliwe, i to zarówno dla samego pacjenta, jak i dla jego najbliższego otoczenia. Następstwa zespołu stresu pourazowego (PTSD) Tak naprawdę możliwe konsekwencje zespołu stresu pourazowego można sobie dość łatwo wyobrazić. Zwrócić uwagę warto chociażby na związane z problemem unikanie różnych sytuacji, przez które ucierpieć może życie rodzinne, jak i zawodowe pacjenta. PTSD zwiększa jednak również i ryzyko innych zaburzeń psychicznych, zaburzeń depresyjnych, zaburzeń lękowych czy zaburzeń odżywiania. Kolejnym problemem, którego ryzyko jest zwiększone u osób z zespołem stresu pourazowego, jest nadużywanie substancji psychoaktywnych. Nie sposób nie wspomnieć o zasadniczo największym powiązanym z jednostką zagrożeniu, którym są zachowania samobójcze. Ze względu na wszystkie wspomniane powyżej problemy wyraźnie widoczne staje się to, jak ważne jest wczesne rozpoznawanie i odpowiednie leczenie PTSD. Rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego (PTSD) Rozpoznawaniem zespołu stresu pourazowego zajmują się lekarze psychiatrzy. W celu postawienia diagnozy niezbędne jest zebranie szczegółowego wywiadu oraz przeprowadzenie badania stanu psychicznego pacjenta. Wśród kryteriów diagnostycznych PTSD jednym z istotniejszych aspektów jest to, że objawy jednostki powinny wystąpić w związku z jakimś konkretnym, traumatycznym wydarzeniem. Warto tutaj od razu wspomnieć, że zazwyczaj różne dolegliwości pojawiają się po pewnym czasie od traumy. Czas ten może sięgać tygodni, jak i nawet kilku miesięcy, zazwyczaj jednak objawy zespołu stresu pourazowego rozwijają się w ciągu 6 miesięcy od przeżycia traumatycznego wydarzenia. Przy podejrzeniu PTSD konieczne jest zwrócenie uwagi na inne jednostki, z którymi należy różnicować ten problem. Przede wszystkim konieczne jest różnicowanie go z ostrą reakcją na stres i zaburzeniami adaptacyjnymi. Oprócz tego w diagnostyce różnicowej należy też uwzględnić zaburzenia depresyjne, zaburzenia lękowe oraz zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Istotne jest również zwrócenie uwagi na to, czy u pacjenta występuje „typowe” PTSD, czy też może złożony zespół stresu pourazowego (ang. complex PTSD). Do drugiego z wymienionych problemów dochodzić może szczególnie wtedy, gdy pacjent przeżywa nie jedną, a wiele powtarzających się po sobie traum. W konsekwencji rozwija się u niego zdecydowanie więcej objawów, niż w przypadku PTSD będącego następstwem pojedynczej traumy. Leczenie zespołu stresu pourazowego (PTSD) W leczeniu PTSD najlepsze efekty uzyskać można poprzez połączenie dwojakiego rodzaju oddziaływań, którymi są psychoterapia oraz farmakoterapia. Terapia traumy bez wątpienia bywa trudna i zajmuje ona długi czas. Dodatkowo pacjentom dość często trudno w niej uczestniczyć, chociażby ze względu na związaną z PTSD tendencję do unikania ponownego przeżywania traumatycznego wydarzenia. Ogólnie jednak psychoterapia jak najbardziej może przynosić wymierne korzyści. Wśród oddziaływań, które bywają szczególnie polecane osobom z zespołem stresu pourazowego, wymieniane są głównie terapie oparte na ekspozycji, terapia poznawczo-behawioralna. W farmakologicznym leczeniu zespołu stresu pourazowego wykorzystywane są przede wszystkim leki przeciwdepresyjne, takie jak np.: fluoksetyna, sertralina czy wenlafaksyna. Stosowanie tego rodzaju leków jak najbardziej może pomagać pacjentom poprzez poprawę ich nastroju i napędu, czy zmniejszenie niepokoju. Ogólnie jednak same tylko leki nie umożliwią „przepracowania” traumy, dlatego też farmakoterapia powinna być uzupełnieniem psychoterapii. W przypadku PTSD wykorzystywane bywają również inne metody. Wspomnieć tutaj można chociażby o: terapii grupowej, terapii odwrażliwiania za pomocą ruchu gałek ocznych czy o powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej. Czytaj też: Skala stresu Holmesa i Rahe’a Czy umiesz kontrolować stres? Pytanie 1 z 10 Ile razy w ciągu ostatniego tygodnia wystąpił u ciebie któryś z tych objawów: kłopoty ze snem, problemy z oddychaniem, bóle kręgosłupa, żołądka, migrena, gorączka, brak apetytu, wzmożone łaknienie? Może raz Co najmniej kilka razy Siedem razy Wiele osób, w tym dzieci i nastolatki, doświadczy traumatycznych wydarzeń w swoim życiu. Niektórzy badacze szacują, że aż 40% dzieci i młodzieży doświadczy w swoim życiu przynajmniej jednego traumatycznego wydarzenia. Podczas gdy większość ludzi jest w stanie wrócić do siebie po wydarzeniu po kilku dniach, tygodniach lub miesiącach, inni zmagają się z doświadczeniem i pamięcią traumy. Osoby te, w tym dzieci i nastolatki, mogą rozwinąć to, co jest znane jako PTSD, czyli zespół stresu pourazowego . Zdarzenia traumatyczne często obejmują przemoc fizyczną, wypadek, klęskę żywiołową, wojnę lub wykorzystywanie seksualne. Dzieci lub nastolatki mogły same doświadczyć tych wydarzeń lub być świadkami, jak przydarzyły się one komuś innemu. To, czy u dziecka lub nastolatka rozwinie się zespół stresu pourazowego, zależy od wielu czynników, w tym od nasilenia traumy, częstotliwości jej występowania oraz reakcji członków rodziny na to wydarzenie. Dziecko lub nastolatek z PTSD czuje, że nie jest w stanie uciec przed wpływem traumy. Starają się unikać osób lub sytuacji, które przypominają im o wydarzeniu. Czasami doświadczają wspomnień lub retrospekcji z wydarzenia lub mogą mieć koszmary o nim, które wydają się bardzo realne. Te ciągłe przypomnienia sprawiają, że codzienne życie jest prawdziwym wyzwaniem, szczególnie dla młodych ludzi, którzy mogą mieć trudności z wyrażeniem tego, co czują i doświadczają. Typowe objawy PTSD u dzieci i nastolatków Unikanie sytuacji, które sprawiają, że przypominają sobie traumatyczne wydarzenie Doświadczanie koszmarów lub wspomnień o traumie Granie w sposób, który powtarza lub przypomina traumę Działam impulsywnie lub agresywnie Częste uczucie zdenerwowania lub niepokoju Doświadczanie emocjonalnego odrętwienia Masz problem ze skupieniem się w szkole Leczenie PTSD u dzieci i nastolatków Ważne jest, aby pamiętać, że jeśli Twoje dziecko wykazuje objawy traumy, są szanse, że zmniejszą się i znikną w ciągu kilku miesięcy. Nie oznacza to jednak, że nie należy konsultować się ze specjalistą ds. zdrowia psychicznego w celu oceny i omówienia możliwości leczenia w przypadku wystąpienia objawów. PTSD można leczyć, więc nigdy nie wahaj się poprosić o pomoc i zobaczyć, co działa najlepiej. Oto kilka typowych opcji leczenia dzieci z zespołem stresu antydepresanty na odchudzanie Terapia poznawczo-behawioralna -CBT jest jedną z najczęstszych form psychoterapii, a terapeuci mogą stosować styl terapii skoncentrowany na traumie w pracy z dziećmi i dorosłymi. Terapeuta CBT skoncentrowany na traumie pomaga w identyfikacji dziecka i korygowaniu irracjonalnych lub nielogicznych myśli, jakie mogą mieć na temat samej traumy lub ludzi i sytuacji, które napotykają w życiu codziennym. CBT zazwyczaj obejmuje również psychoedukację na temat technik relaksacyjnych i radzenia sobie ze stresem. Terapia zabawą –Ten rodzaj terapii może działać szczególnie dobrze w przypadku młodszych dzieci, które mają trudności z komunikowaniem swoich reakcji na traumę i zrozumieniem tego, co się stało. Terapeuci zabaw stosują arteterapię, gry i inne interwencje, aby pomóc dziecku przetworzyć traumę i radzić sobie z życiem. Odczulanie i ponowne przetwarzanie w momencie oka– EMDR to technika, która cieszy się coraz większą popularnością wśród specjalistów od zdrowia psychicznego. Terapia obejmuje ćwiczenia kierowanego ruchu gałek ocznych, podczas gdy dziecko przypomina sobie traumatyczne wydarzenie i pracuje poprzez poznanie i reakcje emocjonalne, jakie ma na ten temat. Lek -Nie ma leków, które leczyłyby PTSD, ale czasami leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe mogą pomóc złagodzić objawy u niektórych dzieci podczas wizyty u można kłamać? Objawy PTSD często współwystępują z innymi rodzajami chorób psychicznych lub prowadzą do innych problemów z dziećmi i nastolatkami, w tym używania substancji, ryzykownych zachowań i samookaleczeń. Te problemy mogą wymagać rozwiązania podczas leczenia, aby chronić dziecko i pomóc mu w całkowitym wyzdrowieniu. Jako rodzic nie chcesz niczego poza tym, co najlepsze dla swojego dziecka. Tak więc obserwowanie, jak są zakładnikami objawów traumy, może sprawić, że poczujesz się bezsilny i nie masz pojęcia, od czego powinieneś zacząć. Najlepszym miejscem do rozpoczęcia jest słuchanie dziecka i nie ignorowanie jego objawów i zmagań. Sprzymierz się z przyjaciółmi, rodziną i profesjonalistami, którzy wspierają zarówno Ciebie, jak i Twoje dziecko. Poszukaj zasobów w szkole Twojego dziecka, gabinecie lekarskim lub lokalnym centrum społeczności, które mogą wskazać ci właściwy kierunek. Pomóż swojemu dziecku nauczyć się akceptować traumę i wyzdrowieć z tego. Pamiętaj, że PTSD można leczyć, a Twoje dziecko może mieć zdrowe ciało i umysł, wolne od objawów i w pełni kontrolować swoje przeznaczenie. Jakie kroki możesz podjąć dzisiaj, aby pomóc dziecku przezwyciężyć traumę i przejść do przyszłości?strach przed wyjściem w miejsce publiczne Ostatnia aktualizacja: Ci się spodobać: Depresja nastolatków: zalety i wady leków Co musisz wiedzieć o kokainie i cracku Jak rozmawiać z nastolatkami o seksie i molestowaniu seksualnym? Akt (serial telewizyjny): Rzucanie światła na zespół Munchausena przez Proxy Przegląd zaburzeń ze spektrum autyzmu: objawy i przyczyny Jak pomóc dzieciom z lękiem społecznym?